19-01-2022 | door: Marco van der Hoeven

Gartner: ‘Nutsbedrijven, bestrijd energiearmoede’

De turbulente energiemarkt zorgt voor een aantal specifieke uitdagingen waar zowel bedrijven in die sector als de overheid mee te maken hebben. Executive People sprak maar aanleiding van een recent webinar over dit thema met Gartner-analisten Lloyd Jones en Gilbert van der Heiden.

“Wat we wereldwijd zien is dat klanten kwetsbaarder worden naarmate de energietransitie zich ontvouwt”, zegt Senior directeur-analist Lloyd Jones. “Ze zijn kwetsbaar in termen van de betaalbaarheid van energie, en in de beschikbaarheid ervan. Die twee onderwerpen zijn nauw met elkaar verbonden, want naarmate de energietransitie versnelt merken we dat er steeds meer duurzame energiebronnen aan het net worden toegevoegd. Daarvoor moeten nutsbedrijven echter wel fors investeren in nieuwe energiebronnen èn in het netwerk.”

“Dit drijft een deel van de kapitaalvraag, wat invloed heeft op de kosten. We hebben daarnaast een grondstoffencrisis gehad, de prijzen van gas zijn gestegen. En de marktprijs voor elektriciteit hangt sterk samen met de marktprijs voor gas. Wanneer de gasprijs stijgt zal ook de elektriciteitsprijs stijgen. Onvoorspelbaarheid van de prijs is wat klanten echt raakt, waardoor ze soms hun rekening niet meer kunnen betalen."

Problemen

“Normaal zien we dat energie vaak een van de eerste rekeningen is die niet wordt betaald, simpelweg omdat klanten eerst andere dringende problemen hebben, zoals eten, vervoer, forensen. Energiearmoede is een probleem dat invloed heeft op nutsbedrijven èn de langetermijn-financiën van een nutsbedrijf. Daarom is het belangrijk voor nutsbedrijven om aandacht te besteden aan dit probleem en na te denken over programma's die de impact verminderen voor klanten die het moeilijk vinden om hun rekening te betalen.”

“In Nederland wordt er vanuit de energieleveranciers en de overheid al heel veel gedaan”, voegt VP-analist Gilbert van der Heiden daaraan toe. “Je ziet al meer coördinatie van initiatieven. Energiebedrijven zijn zich ervan bewust dat als de kosten drastisch omhoog gaan, er potentieel grote groepen klanten zijn die de rekening niet kunnen betalen. Daar heb je als nutsbedrijf veel last van als je termijncontracten geen rekening houden met forse stijgingen. In Engeland zijn er tot 1 december 2021 al 28 energiebedrijven failliet gegaan, in Nederland tot nu toe vijf.”

Subsidiëren

Jones: “Een van de interessante dingen die we zien bij klanten die in armoede leven, is dat ze het gevoel hebben dat ze de rijken subsidiëren. Dat is nogal controversieel. Normaal gesproken is het bij producten zo dat hoe meer je koopt, hoe goedkoper de eenheidskosten zijn. Dat is de wet van het kapitalisme. We moeten ons echter de vraag stellen of dit echt een kosteneffectieve manier is om gemeenschappelijke infrastructuur aan te bieden. Die infrastructuur raakt feitelijk het recht op de basisrechten van de mens. Je mag toegang tot water verwachten, en betaalbare toegang tot energie.”

“In het normale model geldt dus ‘hoe meer je gebruikt, hoe goedkoper de eenheidskosten zijn’. Dit betekent dat de armen inderdaad de rijken subsidiëren omdat de rijken niet hetzelfde betalen. Ze verbruiken meer en hebben lagere eenheidskosten. De geldstroom gaat dus van de armen naar de rijken. Dat is gewoon geen goed model.”

Bloktarief

Een goed voorbeeld van hoe het wel zou moeten is volgens hem te vinden in Zuid-Afrika: “Kaapstad koos voor een oplopend bloktarief. Dus hoe meer je gebruikt, hoe meer je per eenheid betaalt. En die tarieven zijn punitief, met een basisvergoeding van 50 liter water per persoon per dag tegen het normale tarief. Als je verder gaat en je verdubbelt je verbruik ten opzichte van die basislijn, dan verdubbelt de prijs. Als je nog verder gaat volg je diezelfde exponentiële opwaartse curve. Dat gaf een zeer krachtige boodschap af over duurzaamheid.”

“Wat hier vooral interessanter aan is, is dat ze de extra inkomsten gebruiken om de infrastructuur te herstellen en te versterken. Ze gebruikten die winst dus niet om andere zaken te financieren. Ze gebruiken het om de problemen op te lossen waarmee klanten aan de onderkant van de piramide worstelen. Ik denk dat dit een geweldig model is voor de toekomst. Want in de toekomst kunnen we meer en meer situaties verwachten, waarbij klanten worstelen met hun financiën.”

Opschalen

Van der Heiden: “Dergelijke voorbeelden hebben we in Nederland nog niet. Wat je hier weer wel ziet is dat er initiatieven zijn met grootverbruikers die een deel van hun energie afstaan aan mensen die in armoede leven. Wat opvalt zijn de samenwerkingsverbanden in Nederland tussen leveranciers, beheerders en overheden om energiearmoede aan te pakken. Het is nog wel sterk regionaal, en wordt nog te weinig opgeschaald naar landelijk niveau.”

“Armoede is één deel. Waar minder aandacht voor is, is de overheid zelf als energiegebruiker. Er zijn een aantal gemeenten die wel bewust bezig zijn met wat ze zelf aan energie gebruiken en actief inzetten op gebruik van duurzame energie als gemeente, maar dat ook doortrekken in de vorm van duurzame aanbestedingen. Echter, duurzaam gebruik en aanbesteden is niet hetzelfde als bezig zijn met energie besparen. Op de eigen locaties van de overheid en door de overheid gecontroleerde infrastructuur is zeker nog winst te behalen.”

CIO

De executives met wie Gartner hierover spreekt bevinden zich op het niveau van de CIO, en executives die de bedrijfsstrategie van energiebedrijven ontwikkelen. “Als Gartner hebben we veel technologiespecialisten, dus we kunnen adviseren over alle onderliggende technologieën die besluitvormers in die rollen ondersteunen.”

“In de toekomst verwacht ik de trend doorzet dat energie-orkestratie als service aangeboden wordt als ondersteuning van klanten, op een manier die verder gaat dan de klassieke meter. Dit wordt vooral mogelijk door verdergaand gebruik van ‘slimme’ apparatuur in huis zoals slimme meters en ketels, slimme verlichting en ventilatie. Dit maakt diensten mogelijk die je zou kunnen beschrijven als ‘comfort as a service’, ‘verlichting as a service’. En met toenemende ‘as a service’ opties zullen klanten op hun beurt energie ook ‘slimmer’ gaan inkopen. “

Terug naar nieuws overzicht

Gartner: ‘Nutsbedrijven, bestrijd energiearmoede’

Tags