Frank Buytendijk, Gartner: Omgaan met impact sociale breuklijnen hoort ook bij rol CIO

De impact van IT is de afgelopen tien jaar enorm veranderd, meent Frank Buytendijk, Distinguished VP, Research & Gartner Fellow. “Tien jaar geleden werd IT vooral ingezet voor een efficiëntere bedrijfsvoering. Sinds de opkomst van het concept van de digital business staat IT zowel aan de techniek- als aan de datakant in het midden van de bedrijfsvoering én het businessmodel, de manier waarop je interacteert met de rest van de wereld.” Tijdens het IT/Symposium/Expo neemt Gartner CIO’s met diverse scenario’s mee in hoe zij moeten omgaan met deze interactie.

De Covid-crisis heeft niet veel nieuws gebracht, maar dat wat er al gaande was enorm versneld, begint Buytendijk. Binnen bedrijven gaat het vooral om virtualisering van de werkomgeving. Naar buiten toe betreft het onder meer de inzet van AI-toepassingen om met inzichten en voorspellingen uit data je businessmodel aan te passen op wat er in de samenleving plaatsvindt.

“De afgelopen 1,5 jaar hebben CIO’s zich de benen onder het lijf uit gelopen om de digitale versnelling bij te benen. Daarbij helpt het concept van de composable business om processen, mensen, organisatie flexibel en duurzaam klaar te maken voor wat de toekomst ook mag brengen. Alles opdelen in kleine blokjes die je te allen tijde op uiteenlopende manieren aan elkaar kunt plakken om in te spelen op al dan niet verwachte gebeurtenissen en veranderende behoeften.”

Agile & micro learning
Hieraan verwant heeft agile en micro learning een enorme vlucht genomen. Niet langer jarenlange leertrajecten of uitgebreide cursussen, maar- zoals bij micro learning - veelvuldig brokjes informatie, kennis of uitleg over specifieke taken en ontwikkelingen tot je nemen. Buytendijk: “Een nieuwe, wendbare manier van leren is hard nodig omdat veranderingen steeds sneller gaan. Privé gebeurt dat al veel. Mensen lezen vaak geen handleiding meer bij een klus, maar zoeken een YouTube-video over het onderwerp op. Zakelijk begint dit nu ook ingang te vinden.”

Fusion teams vormen een derde interne verandering: mensen van diverse afdelingen – IT, business, backoffice – bij elkaar zetten en hen het mandaat geven om samen te bepalen wat de beste manier is om IT in te zetten. Ook hier zie je composable business terugkomen: fusion teams die structureel, maar wel in veranderlijke combinaties per onderwerp – samengesteld en ingezet worden.

Dat is een aardig leertraject voor de CIO, meent Buytendijk. “Je leert hoe jij en je medewerkers op een andere manier moeten leren en dit voor alle medewerkers moeten faciliteren; je leert op een andere manier samen te werken voor een meer agile manier om IT door te voeren in de organisatie; je leert hoe je de processen in de organisatie moet virtualiseren, dat alles volgens het concept van de composable business.”

Impact op samenleving
Een CIO moet niet alleen bezig zijn met de impact van IT op de bedrijfsvoering en de business, maar ook op de samenleving als geheel. “Met de keuzes die je op gebied van IT en datagebruik maakt, beïnvloed je ook de wereld buiten je onderneming. In termen van beeldvorming, maar ook de echte impact – positief of negatief.”

Zo heeft de toenemende nadruk op IT en datagebruik een keerzijde. Steeds meer mensen vinden het eng dat er van alles en nog wat met hun data gebeurt. Dat heeft de beweging van zero knowledge computing ingeluid: hoe kun je komen tot business-beslissingen zonder grote hoeveelheden data hiervoor te gebruiken?

Dat vergt ook een andere manier om met data om te gaan. Tot nu toe overheerste de trend om gegevens doel-agnostisch op te slaan, zodat ze onafhankelijk van het bronsysteem voor elk soort toepassing gebruikt kunnen worden. Nu zie je een toenemende hang naar doelbinding: een mooi Nederlands woord om te schetsen dat het gebruik van gegevens gebonden is aan het oorspronkelijke doel waarvoor gegevens werden vastgelegd.

“Of kijk naar security”, stelt Buytendijk. “Dat gaat nu over hoe jij je als bedrijf beschermt tegen de boze buitenwereld. Maar met de opkomst van steeds meer smart-toepassingen – smart home, smart cities – betekent security steeds meer het tegenovergestelde. Hoe bescherm jij de gebruikers van die smart toepassingen, of de mensen die er bijvoorbeeld als burger mee te maken hebben – tegen lekken of misbruik van die data. Door hackers, overheden of jou als bedrijf zelf. Security is een deel geworden van product management.”

Aangesproken op rol
Op macroniveau betekenen dergelijke ontwikkelingen dat een bedrijf of een CIO ook steeds meer aangesproken kunnen worden op hun rol in de maatschappij. Dat ze zich bezighouden met de impact van de rol van de organisatie en de functie als CIO, hier een mening over hebben of ontwikkelen. Buytendijk: “En eigenlijk nog breder: alle sociaal-maatschappelijke onderwerpen. Als CIO moet je er rekening mee houden dat je aangesproken kunt worden op iets dat geen direct verband met je functie heeft - zoals het verantwoord omgaan met data en technologie wel heeft. Ook daar heb je als vertegenwoordiger van het bedrijf een antwoord op nodig.”

De tendens is volgens Buytendijk dat de maatschappij dit steeds meer gaat verlangen van mensen die in meer of mindere mate een bedrijf vertegenwoordigen. “Je kunt dit als CIO zien als afleiding van je werkelijke taken, maar het is in feite een uitbreiding van dat takenpakket.”

Handvatten
Kortom, je kunt als CIO niet meer doen of jouw organisatie en jij als manager los van de maatschappij functioneert. Reden voor Gartner om op het symposium in november vier scenario’s te presenteren welke kant deze ontwikkeling op kan gaan. Op elk gebied probeert Gartner handvatten te bieden om hiermee om te gaan.

Buytendijk stelt dat de scenario’s gebaseerd zijn op gedegen onderzoek naar social fractures – sociale breuklijnen – in de samenleving. Dergelijke breuklijnen ontstaan op drie momenten: wanneer er gebrek aan interactie is, wanneer interactie polariseert en wanneer er geen aandacht meer is voor het grotere goed.

Breuklijnen
“Breuklijnen zijn onder meer het gebrek aan onderling vertrouwen tussen actoren in de maatschappij, het gebrek aan diversiteit, het bestaan van aparte werkelijkheden – ieder een eigen bubbel – het afnemen van de mate waarin denkbeelden nog uitgewisseld worden. Er is een toenemend gebrek aan interoperabiliteit in uitwisseling, of het nou gaat om geld – denk aan allerlei cryptocurrencies – tot en met informatie. We weten uit onze enquetes dat er niet één onderwerp is dat er bovenuit steekt, maar dat vele sociale breuklijnen tegelijk de kop opsteken. Je kunt als bedrijf of CIO al snel verrast worden door wat er vanuit de samenleving op je afkomt.”

Normaal, stelt Buytendijk, worden scenario’s gebruikt voor langetermijnplanning, vijf of tien jaar vooruit. Maar dat is op dit onderwerp anders. “Je kunt je als CIO niet richten op één onderwerp en je kunt het onderwerp niet bepalen: dat wordt door de maatschappij voor jou bepaald en je moet ermee dealen.”

Stem van maatschappij
Je had al de stem van de klant, de aandeelhouder en de werknemer. Nu heb je in toenemende mate de stem van de maatschappij. Daar kun je als CIO op verschillende manieren mee omgaan, schetst Buytendijk. Je kunt die stem zien als manier om je mee te onderscheiden door op een nieuwe manier in gesprek te gaan met klanten over wat voor hen belangrijk is. Je kunt hem negeren door de focus te blijven leggen op de producten en diensten van jouw organisatie. Of je kunt aanzien hoe anderen het doen en zelf vooral afwachten.

“We willen antwoorden bieden voor al deze richtingen”, stelt Buytendijk tot slot. “Het belangrijkste antwoord is die op de vraag: moet je je als C-level vertegenwoordiger van je bedrijf wel of niet uitspreken over maatschappelijke thema’s. Als je het antwoord daarop wil weten, dan raad ik je aan om dat deel van ons symposium bij te wonen. Want ook als je niet van plan bent om er naar buiten toe iets mee te doen, die sociale breuklijnen zul je als CIO ook intern tegenkomen. Ook jouw afdeling is tenslotte een afspiegeling van de maatschappij.”

Auteur: Martijn Kregting

Terug naar nieuws overzicht

Frank Buytendijk, Gartner

Frank Buytendijk, Gartner: Omgaan met impact sociale breuklijnen hoort ook bij rol CIO

Tags